ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅಂಕಣ – ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ನೋಟ…

ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅವರು ಕಲಬುರ್ಗಿಯ ಕೇಂದ್ರೀಯ
ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು.
ಭಾಷೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ನೆಲೆಯಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವವರು.
ಬಹು ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಬದಲಾವಣೆ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು.
‘ಅವಧಿ’ಯ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅವರು
ಕರ್ನಾಟಕದ ಎಲ್ಲಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಭಾಷಾ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯತ್ತ
ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಲಿದ್ದಾರೆ.
ಅಂಕಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಆಧಾರಿತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು
ಅಲುಗಾಡಿಸಬಹುದು.
ಈ ವಾರದ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ
ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಲಾಗಿದೆ.

ವಿಜಯಪುರ

ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮಾತಾಡುವ ಬಾಶೆ ಕನ್ನಡ. ಕನ್ನಡ ಮಾತಾಡುವವರ ಪ್ರತಿಶತತೆ ೭೫%. ಕನ್ನಡದ ನಂತರ ಉರ‍್ದು ಮತ್ತು ಲಂಬಾಣಿ ಬಾಶೆಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಂಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳ ನಂತರ ಮರಾಟಿ ಬಾಶೆಯ ಮಾತುಗರ ಸಂಕೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದೊಳಗಿನ ಇತರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ದಾಕಲಾಗಿರುವುದು ಗಮನೀಯ. ಹಾಗೆಯೆ ತೆಲುಗಿನ ಒಳಗೆ ಕೂಡ ಇತರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಸಾವಿರದ ಹತ್ತಿರದಶ್ಟು ಮಂದಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕನಿಶ್ಟ ಮೂವತ್ಮೂರು ಬಾಶೆಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಕನಿಶ್ಟ ಅಯ್ವತ್ತೊಂಬತ್ತು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ.

***

ಜನಗಣತಿ ಒದಗಿಸುವ ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶಿಕ ಮಾಹಿತಿಯು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿದೆ.

ಬಾಶೆ	ತಾಯ್ಮಾತು	ಒಟ್ಟು ಮಾತುಗರು	ಗಂಡು	ಹೆಣ್ಣು
ಆಸ್ಸಾಮಿ		7	5	2
	ಆಸ್ಸಾಮಿ	7	5	2
ಬೆಂಗಾಲಿ		89	53	36
	ಬೆಂಗಾಲಿ	89	53	36
ಬೊಡೊ		2	2	0
	ಬೊಡೊ	2	2	0
ಡೋಗ್ರಿ		1	0	1
	ಡೋಗ್ರಿ	1	0	1
ಗುಜರಾತಿ		1351	706	645
	ಗುಜರಾತಿ	1247	649	598
	ಇತರ	104	57	47
ಹಿಂದಿ		132798	69284	63514
	ಬಂಜಾರಿ	1210	623	587
	ಬೋಜ್ಪುರಿ	52	30	22
	ಗರ‍್ವಾಲಿ	1	1	0
	ಹರಿಯಾಣ್ವಿ	2	1	1
	ಹಿಂದಿ	15863	8286	7577
	ಲಮಾಣಿ/ಲಂಬಾಡಿ	111660	58285	53375
	ಮಾರ‍್ವಾರಿ	3064	1548	1516
	ರಾಜಸ್ತಾನಿ	465	254	211
	ಸಾದನ್/ಸಾದ್ರಿ	4	3	1
	ಇತರ	477	253	224
ಕನ್ನಡ		1632148	832627	799521
	ಕನ್ನಡ	1631061	832074	798987
	ಕುರುಬ/ಕುರುಂಬ	10	7	3
	ಪ್ರಾಕ್ರುತ/ಪ್ರಾಕ್ರುತ ಬಾಶಾ	5	3	2
	ಇತರ	1072	543	529
ಕಾಶ್ಮೀರಿ		43	16	27
	ಕಾಶ್ಮೀರಿ	43	16	27
ಕೊಂಕಣಿ		261	124	137
	ಕೊಂಕಣಿ	245	116	129
	ಕುಡುಬಿ/ಕುಡುಂಬಿ	13	7	6
	ಇತರ	3	1	2
ಮಯ್ತಿಲಿ		1	1	0
	ಮಯ್ತಿಲಿ	1	1	0
ಮಲಯಾಳಂ		507	137	370
	ಮಲಯಾಳಂ	499	133	366
	ಯರವ	3	1	2
	ಇತರ	5	3	2
ಮಣಿಪುರಿ		2	1	1
	ಮಣಿಪುರಿ	2	1	1
ಮರಾಟಿ		53735	27132	26603
	ಆರೆ	1	1	0
	ಮರಾಟಿ	53734	27131	26603
ನೇಪಾಲಿ		55	31	24
	ನೇಪಾಲಿ	55	31	24
ಓಡಿಯಾ		223	108	115
	ಓಡಿಯಾ	222	107	115
	ಇತರ	1	1	0
ಪಂಜಾಬಿ		93	47	46
	ಪಂಜಾಬಿ	92	46	46
	ಇತರ	1	1	0
ಸಂಸ್ಕ್ರುತ		26	15	11
	ಸಂಸ್ಕ್ರುತ	26	15	11
ಸಿಂದಿ		194	102	92
	ಕಚ್ಚಿ	75	38	37
	ಸಿಂದಿ	119	64	55
ತಮಿಳು		704	363	341
	ಕಯ್ಕಾಡಿ	6	2	4
	ಕೊರವ	93	42	51
	ತಮಿಳು	605	319	286
ತೆಲುಗು		15665	7908	7757
	ತೆಲುಗು	14788	7475	7313
	ಇತರ	877	433	444
ಉರ‍್ದು		339009	172139	166870
	ಉರ‍್ದು	338974	172119	166855
	ಇತರ	35	20	15
ಅರಾಬಿಕ್/ಅರ‍್ಬಿ		1	0	1
	ಅರಾಬಿಕ್/ಅರ‍್ಬಿ	1	0	1
ಬಿಲಿ/ಬಿಲೊಡಿ		13	5	8
	ಪರದಿ	13	5	8
ಕೂರ‍್ಗಿ/ಕೊಡಗು		28	18	10
	ಕೂರ‍್ಗಿ/ಕೊಡಗು	1	0	1
	ಕೊಡವ	27	18	9
ಇಂಗ್ಲೀಶು		51	25	26
	ಇಂಗ್ಲೀಶು	51	25	26
ಹೊ		8	3	5
	ಲೊಹರ	8	3	5
ಕೊಡ/ಕೊರ		2	2	0
	ಕೊಡ/ಕೊರ	2	2	0
ಕುಕಿ		2	1	1
	ಕುಕಿ	2	1	1
ಲಡಾಕಿ		4	1	3
	ಲಡಾಕಿ	4	1	3
ಲಹಂದ		8	5	3
	ಇತರ	8	5	3
ಲಕೇರ್		2	1	1
	ಮರ	2	1	1
ತುಳು		192	106	86
	ತುಳು	192	106	86
ಇತರ		106	54	52

ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಜನಗಣತಿಯು ಒಟ್ಟು ಮೂವತ್ತೆರಡು ಬಾಶೆಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. 106 ಮಂದಿ ಇರುವ ಇತರ ಎಂಬ ಗುಂಪೊಂದೂ ಇದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬಾಶೆಯನ್ನಾಡುವ ಮಾತುಗರು ಇದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಿಸಿದರೆ ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ಮೂವತ್ಮೂರು ಬಾಶೆಗಳು ಇವೆ. ಒಟ್ಟು ಅಯ್ವತ್ತೆಂಟು ತಾಯ್ಮತುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ತಾಯ್ಮಾತು ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಿಸಿದರೆ ಒಟ್ಟು ಅಯ್ವತ್ತೊಂಬತ್ತು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳನ್ನು ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಜನಗಣತಿ ಉಲ್ಲೇಕಿಸುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ಎಂಬ ಗುಂಪು ಹತ್ತು ಬಾಶೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಕಿಸಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಗುಜರಾತಿ, ಹಿಂದಿ, ಕನ್ನಡ, ಕೊಂಕಣಿ, ಮಲಯಾಳಂ, ಓಡಿಯಾ, ಪಂಜಾಬಿ, ತೆಲುಗು, ಉರ‍್ದು ಮತ್ತು ಲಹಂದ. ಉಳಿದಂತೆ ನಲ್ವತ್ತೆಂಟು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ದಾಕಲಾಗಿವೆ.

ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಕೆ 21,77,331 ಆಗಿದೆ. ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಕನ್ನಡ ಮಾತಾಡುವವರು ಇದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡ ಮಾತಾಡುವ 16,32,148 (74.960%) ಮಂದಿ ಇದ್ದಾರೆ. ಆನಂತರ ಉರ‍್ದು 3,39,009 (15.569%), ಹಿಂದಿ 1,32,798 (6.099%) ಮಂದಿ ಮಾತುಗರೊಂದಿಗೆ ಎರಡು ಮತ್ತು ಮೂರನೆ ಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದ್ದು ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮಾತುಗರು ಇರುವ ಬಾಶೆಗಳಾಗಿವೆ. ಆನಂತರ ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಇರುವ ಬಾಶೆಗಳು ಎರಡು ಇವೆ. ಮರಾಟಿ – 53,735 (2.467%) ಮತ್ತು ತೆಲುಗು – 15665 (0.719%). ಆನಂತರ ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಂದಿ ಇರುವ ಬಾಶೆ ಗುಜರಾತಿ – 1,351 (0.062%) ಮಾತ್ರ ಆಗಿದೆ. ಉಳಿದಂತೆ ಸಾವಿರಕ್ಕೂ ಕಡಿಮೆ ಮಾತುಗರು ಇರುವ ಆರು ಬಾಶೆಗಳು ಇವೆ (ತಮಿಳು, ಮಲಯಾಳಂ, ಕೊಂಕಣಿ, ಓಡಿಯಾ, ಸಿಂದಿ ಮತ್ತು ತುಳು). ಇತರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿಯೂ 106 ಮಂದಿ ದಾಕಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. ನೂರಕ್ಕೂ ಕಡಿಮೆ ಮಂದಿ ಮಾತುಗರು ಇರುವ ಇಪ್ಪತ್ತು ಬಾಶೆಗಳು ಇವೆ. ಜನಗಣತಿ ತೋರಿಸಿರುವ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶೆಗಳ ಚಿತ್ರಣವನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿದೆ.

ಸಾಪೇಕ್ಶ ಸಂಕೆ	ಬಾಶೆ	ಸಂಕೆ	%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಕನ್ನಡ	16,32,148	74.960%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಉರ‍್ದು	3,39,009	15.569%
’’	ಹಿಂದಿ	1,32,798	6.099%
ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಮರಾಟಿ	53,735	2.467%
’’	ತೆಲುಗು	15665	0.719%
ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಗುಜರಾತಿ	1,351	0.062%
ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ತಮಿಳು, ಮಲಯಾಳಂ, ಕೊಂಕಣಿ, ಓಡಿಯಾ, ಸಿಂದಿ ಮತ್ತು ತುಳು	2,187	0.100%
ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ	ಇಪ್ಪತ್ತು ಬಾಶೆಗಳು	438	0.020%
ಒಟ್ಟು ಮಾತುಗರು	21,77,331	100%

ಜನಗಣತಿ ಒದಗಿಸುವ ತಾಯ್ಮಾತುಗಳ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಮೇಲೆ ತೋರಿಸಿದ ವಿಜಯಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶೆಗಳ ಚಿತ್ರಣ ತುಸು ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಹಿಂದಿ ಬಾಶೆಯ ಅಂಕೆಸಂಕೆಗಳು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಕರ‍್ನಾಟಕದ ಸಂದರ‍್ಬದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಮುಕ್ಯತೆ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಹಿಂದಿಯ ಒಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಬಾಶೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿದೆ.

ಹಿಂದಿ 1,32,798

ಬಂಜಾರಿ 1,210

ಬೋಜ್ಪುರಿ 52

ಹಿಂದಿ 15,863

ಲಮಾಣಿ/ಲಂಬಾಡಿ 1,11,660

ಮಾರ‍್ವಾರಿ 3,064

ರಾಜಸ್ತಾನಿ 465

ಹಿಂದಿ ಮಾತನಾಡುವ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಕೆ 1,32,798 ಎಂದು ಜನಗಣತಿ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಇದರೊಳಗೆ ಲಂಬಾಣಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತುಗರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಲಮಾಣಿ (1,11,660) ಮತ್ತು ಬಂಜಾರಿ (1,210) ಇವುಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿದಾಗ ಒಟ್ಟು 1,12,870 ಆಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಹಿಂದಿಯ 84.993% ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ 5.183% ಆಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಲಂಬಾಣಿ ಮಾತನಾಡುವ ದೊಡ್ಡ ಸಮುದಾಯ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿಯನ್ನಾಡುವ 15,863 ಮಾತುಗರು ಇದ್ದಾರೆ. ಇದು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಿಂದಿಯ (11.945%) ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ 0.728%ದಶ್ಟು ಆಗುತ್ತದೆ. ಇದರೊಟ್ಟಿಗೆ ಹಿಂದಿಯೊಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿರುವ ಮಾರ‍್ವಾರಿ ಬಾಶೆಗೆ 3,064 (0.140%) ಮಂದಿ ಇದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ರಾಜಸ್ತಾನಿಗೆ 465 ಮಂದಿ ಇದ್ದಾರೆ. ಹೀಗೆ ಲಂಬಾಣಿ ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತುಗರು ಇರುವ ಬಾಶೆಯಾಗಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮೂರನೆ ದೊಡ್ಡ ಬಾಶೆಯಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಕನ್ನಡದೊಳಗೆ ಇತರ ಎಂಬ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ 1,072 ಮಂದಿ ಇರುವುದು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕನ್ನಡ ಮಾತುಗರ 0.065% ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ 0.049%ದಶ್ಟು ಆಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ ತೆಲುಗಿನಲ್ಲಿಯೂ ಪರಿಗಣಿಸುವಶ್ಟು ಅಂದರೆ 877 ಮಂದಿ ಇತರ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ದಾಕಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮಾತುಕತೆಯನ್ನು ಆದರಿಸಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಮರುಹೊಂದಿಸಿ ಕೊಡಬಹುದು.

ಸಾಪೇಕ್ಶ ಸಂಕೆ	ಬಾಶೆ	ಸಂಕೆ	%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಕನ್ನಡ	16,31,061	74.911%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಉರ‍್ದು	3,38,974	15.568%
’’	ಲಂಬಾಣಿ	1,12,870	5.183%
ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಮರಾಟಿ	53,734	2.467%
’’	ಹಿಂದಿ	15,863	0.728%
’’	ತೆಲುಗು	14,788	0.679%
ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಮಾರ‍್ವಾರಿ	3,064	0.140%
’’	ಗುಜರಾತಿ	1,351	0.062%
’’	ಕನ್ನಡ-ಇತರ	1,072	0.049%

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಬಾಶೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದೆ.

ಪ್ರದೇಶ	ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಕೆ	ಬಾಶೆ	ಮಾತುಗರು	ಜಿಲ್ಲೆಯ %	ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ತಾನ
ವಿಜಯಪುರ	21,77,331	ಕನ್ನಡ	16,31,061	74.911%	1
		ಉರ‍್ದು	3,38,974	15.568%	2
		ಲಂಬಾಣಿ	1,12,870	5.183%	3
		ಮರಾಟಿ	53,734	2.467%	4
		ಹಿಂದಿ	15,863	0.728%	5
		ತೆಲುಗು	14,788	0.679%	6
		ಮಾರ‍್ವಾರಿ	3,064	0.140%	7
		ಗುಜರಾತಿ	1,351	0.062%	8
		ಕನ್ನಡ-ಇತರ	1,072	0.049%	9
		ತೆಲುಗು-ಇತರ	877	0.040%	10