ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅಂಕಣ – ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ನೋಟ…

ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅವರು ಕಲಬುರ್ಗಿಯ ಕೇಂದ್ರೀಯ
ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು.
ಭಾಷೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ನೆಲೆಯಿಂದ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವವರು.
ಬಹು ಚರ್ಚೆಯಲ್ಲಿರುವ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಬದಲಾವಣೆ ಪ್ರತಿಪಾದಕರು.
‘ಅವಧಿ’ಯ ಆಹ್ವಾನದ ಮೇರೆಗೆ ಬಸವರಾಜ ಕೋಡಗುಂಟಿ ಅವರು
ಕರ್ನಾಟಕದ ಎಲ್ಲಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇರುವ ಭಾಷಾ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯತ್ತ
ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಲಿದ್ದಾರೆ.
ಅಂಕಿ ಸಂಖ್ಯೆ ಆಧಾರಿತ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ನಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು
ಅಲುಗಾಡಿಸಬಹುದು.
ಈ ವಾರದ ಅಂಕಣದಲ್ಲಿ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಗ್ಗೆ
ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲಲಾಗಿದೆ.

ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ದಾಕಲಾದ ಬಾಶೆಗಳು ಕನಿಶ್ಟ ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಮತ್ತು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳು ನಲ್ವತ್ತೆಂಟು. ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬಾಶೆ ೭೭% ಪ್ರತಿಶತ ಮಾತುಗರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕನ್ನಡವಾಗಿದೆ. ಉರ‍್ದು ೧೮% ಮಂದಿ ಮಾತುಗರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಲಂಬಾಣಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ದೊಡ್ಡ ಬಾಶೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಅದರೊಂದಿಗೆ ತೆಲುಗು ಕೂಡ ಪರಿಗಣಿಸುವಶ್ಟು ಮಂದಿ ಮಾತುಗರನ್ನು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ.

***

ಜನಗಣತಿ ಒದಗಿಸಿರುವ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಬಾಶೆಗಳ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿದೆ.

ಬಾಶೆ	ತಾಯ್ಮಾತು	ಒಟ್ಟು ಮಾತುಗರು	ಗಂಡು	ಹೆಣ್ಣು
ಬೆಂಗಾಲಿ		30	19	11
	ಬೆಂಗಾಲಿ	30	19	11
ಗುಜರಾತಿ		615	323	292
	ಗುಜರಾತಿ	312	164	148
	ಸವರಾಶ್ಟ್ರ/ಸವರಾಶ್ಟ್ರಿ	3	2	1
	ಇತರ	300	157	143
ಹಿಂದಿ		50392	25923	24469
	ಬಂಜಾರಿ	23	12	11
	ಬೋಜ್ಪುರಿ	21	8	13
	ಹಿಂದಿ	3949	2114	1835
	ಲಮಾಣಿ/ಲಂಬಾಡಿ	45399	23250	22149
	ಮಾರ‍್ವಾರಿ	714	382	332
	ರಾಜಸ್ತಾನಿ	255	139	116
	ಇತರ	31	18	13
ಕನ್ನಡ		1234821	633339	601482
	ಕನ್ನಡ	1234307	633073	601234
	ಕುರುಬ/ಕುರುಂಬ	11	7	4
	ಪ್ರಾಕ್ರುತ/ಪ್ರಾಕ್ರುತ ಬಾಶಾ	10	6	4
	ಇತರ	493	253	240
ಕಾಶ್ಮೀರಿ		2	1	1
	ಕಾಶ್ಮೀರಿ	2	1	1
ಕೊಂಕಣಿ		2255	1120	1135
	ಕೊಂಕಣಿ	2187	1076	1111
	ಕುಡುಬಿ/ಕುಡುಂಬಿ	35	25	10
	ನವಾಯಿತಿ	32	18	14
	ಇತರ	1	1	0
ಮಯ್ತಿಲಿ		11	8	3
	ಮಯ್ತಿಲಿ	11	8	3
ಮಲಯಾಳಂ		276	144	132
	ಮಲಯಾಳಂ	267	139	128
	ಯರವ	9	5	4
ಮರಾಟಿ		9543	4855	4688
	ಆರೆ	1	1	0
	ಮರಾಟಿ	9542	4854	4688
ನೇಪಾಲಿ		34	19	15
	ನೇಪಾಲಿ	34	19	15
ಓಡಿಯಾ		33	22	11
	ಓಡಿಯಾ	19	12	7
	ಇತರ	14	10	4
ಪಂಜಾಬಿ		39	20	19
	ಪಂಜಾಬಿ	39	20	19
ಸಂಸ್ಕ್ರುತ		1	1	0
	ಸಂಸ್ಕ್ರುತ	1	1	0
ಸಿಂದಿ		30	16	14
	ಕಚ್ಚಿ	30	16	14
ತಮಿಳು		656	361	295
	ಕೊರವ	23	13	10
	ತಮಿಳು	623	341	282
	ಇತರ	10	7	3
ತೆಲುಗು		15575	7902	7673
	ತೆಲುಗು	15321	7778	7543
	ವಡರಿ	2	0	2
	ಇತರ	252	124	128
ಉರ‍್ದು		282850	144784	138066
	ಉರ‍್ದು	282847	144782	138065
	ಇತರ	3	2	1
ಬಿಲಿ/ಬಿಲೊಡಿ		8	5	3
	ಇತರ	8	5	3
ಕೂರ‍್ಗಿ/ಕೊಡಗು		59	30	29
	ಕೂರ‍್ಗಿ/ಕೊಡಗು	6	3	3
	ಕೊಡವ	53	27	26
ಇಂಗ್ಲೀಶು		54	31	23
	ಇಂಗ್ಲೀಶು	54	31	23
ಹಲಬಿ		20	10	10
	ಇತರ	20	10	10
ಟಿಬೆಟನ್		3	3	0
	ಟಿಬೆಟನ್	3	3	0
ತುಳು		279	145	134
	ತುಳು	273	141	132
	ಇತರ	6	4	2
ಇತರ		82	47	35

ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ದಾಕಲಾದ ಬಾಶೆಗಳ ಸಂಕೆ ಇಪ್ಪತ್ಮೂರು. ಇತರ ಎಂಬ ಒಂದು ಗುಂಪು ದಾಕಲಾಗಿದ್ದು ಇದರಲ್ಲಿ 82 ಮಾತುಗರ ದಾಕಲೆ ಆಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಇದನ್ನು ಒಂದು ಬಾಶೆ ಎಂದು ಎಣಿಸಿ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶೆಗಳು ಇಪ್ಪತ್ನಾಲ್ಕು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ನಲ್ವತ್ತೇಳು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿಸಿದೆ. ಇತರ ಎಂಬ ಬಾಶೆಯ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ತಾಯ್ಮಾತು ಎಂದು ಲೆಕ್ಕಿಸಿ ಒಟ್ಟು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳು ನಲ್ವತ್ತೆಂಟು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ಎಂಬ ಗುಂಪು ಹನ್ನೊಂದು ಬಾಶೆಗಳಲ್ಲಿ ದಾಕಲಾಗಿದೆ. ಇತರ ಎಂಬ ಗುಂಪು ದಾಕಲಾಗಿರುವ ಬಾಶೆಗಳೆಂದರೆ, ಗುಜರಾತಿ, ಹಿಂದಿ, ಕನ್ನಡ, ಕೊಂಕಣಿ, ಓಡಿಯಾ, ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು, ಉರ‍್ದು, ಬಿಲಿ/ಬಿಲೊಡಿ, ಹಲಬಿ ಮತ್ತು ತುಳು. ಹೀಗೆ ಇತರ ಎಂದು ದಾಕಲಿಸಿದವುಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಒಟ್ಟು ಮೂವತ್ತಾರು ತಾಯ್ಮಾತುಗಳನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಟ್ಟು ಜನಸಂಕೆ 15,97,668. ಇದರಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ ಮಾತಾಡುವ ಸಂಕೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಮಾತುಗರು 12,34,821 ಇದ್ದು ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮಾತಾಡುವ ಒಂದೆ ಬಾಶೆ ಇದಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಟ್ಟು ಜಿಲ್ಲೆಯ 77.288% ಆಗುತ್ತದೆ. ಉರ‍್ದು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಎರಡನೆ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬಾಶೆಯಾಗಿದ್ದು 2,82,850 (17.703%) ಮಾತುಗರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತುಗರಿರುವ ಒಂದೆ ಬಾಶೆ ಇದಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಂದಿ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಇರುವ ಎರಡು ಬಾಶೆಗಳು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ದಾಕಲಾಗಿವೆ, ಹಿಂದಿ – 50,392 (3.154%) ಮತ್ತು ತೆಲುಗು – 15,575 (0.974%). ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮಾತುಗರು ಮರಾಟಿ – 9,543 (0.597%) ಮತ್ತು ಕೊಂಕಣಿ 2,255 (0.141%) ಬಾಶೆಗಳಿಗೆ ಇದ್ದಾರೆ. ನಾಲ್ಕು ಬಾಶೆಗಳಿಗೆ, ತಮಿಳು, ಗುಜರಾತಿ, ತುಳು ಮತ್ತು ಮಲಯಾಳಂ ಇವುಗಳಿಗೆ ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಮಾತುಗರು ದಾಕಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಂದಿ ಮಾತಾಡುವ ಒಟ್ಟು ಹದಿನಾಲ್ಕು ಬಾಶೆಗಳು ದಾಕಲಾಗಿವೆ. ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗಿನಂತೆ ಪಟ್ಟಿಸಿ ತೋರಿಸಬಹುದು.

ಸಾಪೇಕ್ಶ ಸಂಕೆ	ಬಾಶೆ	ಸಂಕೆ	%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಕನ್ನಡ	12,34,821	77.288%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಉರ‍್ದು	2,82,850	17.703%
ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಹಿಂದಿ	50,392	3.154%
’’	ತೆಲುಗು	15,575	0.974%
ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಮರಾಟಿ	9,543	0.597%
’’	ಕೊಂಕಣಿ	2,255	0.141%
ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ತಮಿಳು, ಗುಜರಾತಿ, ತುಳು, ಮಲಯಾಳಂ	1826	0.114%
ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ	ಹದಿನಾಲ್ಕು ಬಾಶೆಗಳು	406	0.025%
ಒಟ್ಟು ಮಾತುಗರು	15,97,668	100%

ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ತಾಯ್ಮಾತುಗಳನ್ನು ಈಗ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ತಾಯ್ಮಾತುಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬಾಶೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮುಕ್ಯವಾದ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಆಗುತ್ತವೆ. ಹಿಂದಿ ಬಾಶೆಯನ್ನು ಈಗ ಮೊದಲಿಗೆ ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ದಾಕಲಾದ ಮಾತುಗರು 50,392. ಆದರೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಲಂಬಾಣಿ ಮಾತುಗರು ಇರುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬೇಕು. ಲಮಾಣಿ ಹೆಸರಿನ 45,399 ಮತ್ತು ಬಂಜಾರಿ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿರುವ 23 ಮಾತುಗರನ್ನು ಸೇರಿಸಿದಾಗ ಲಂಬಾಣಿ ಮಾತಾಡುವವರ ಸಂಕೆ 45,422 ಆಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಿಂದಿಯ 90.137% ಆಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ 2.843% ಆಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿ ಮಾತಾಡುವವರು ಕೇವಲ 3,949 ಮಂದಿ ಇದ್ದಾರೆ. ಇದು ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಿಂದಿಯ 7.836% ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲೆಯ 0.247% ಆಗುತ್ತದೆ. ಕರ‍್ನಾಟಕದ ಸಂದರ‍್ಬದಲ್ಲಿ ಮುಕ್ಯವಾಗುವ ಹಿಂದಿಯೊಳಗಿರುವ ಇತರ ಬಾಶೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾವೇರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಸಂಕೆಯ ಮಾತುಗರು ದಾಕಲಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೇಲಿನ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಮಂದಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಾತುಗರು ಇರುವ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಹಿಂದಿಯ ಬದಲಾಗಿ ಲಂಬಾಣಿ ಬರುತ್ತದೆ. ಹಿಂದಿ ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಮಾತುಗರಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಂದಿ ಇರುವ ಬಾಶೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಗೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ತಾಯ್ಮಾತುಗಳ ಅಂಕಿಸಂಕೆಯನ್ನು ಮತ್ತು ಇದುವರೆಗಿನ ಚರ್ಚೆಯನ್ನು ಆದರಿಸಿ ಮೇಲಿನ ಬಾಶೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಬಿಡಿಸಿ ಕೊಟ್ಟಿದೆ.

ಸಾಪೇಕ್ಶ ಸಂಕೆ	ಬಾಶೆ	ಸಂಕೆ	%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಕನ್ನಡ	12,34,307	77.256%
ಹತ್ತು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಉರ‍್ದು	2,82,847	17.703%
ಒಂದು ಲಕ್ಶಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಲಂಬಾಣಿ	45,422	2.843%
’’	ತೆಲುಗು	15,321	0.958%
ಹತ್ತು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾವಿರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು	ಮರಾಟಿ	9,542	0.597%
’’	ಹಿಂದಿ	3,949	0.247%
’’	ಕೊಂಕಣಿ	2,187	0.136%

ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಬಾಶೆಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದೆ.

ಪ್ರದೇಶ	ಜಿಲ್ಲೆಯ ಜನಸಂಕೆ	ಬಾಶೆ	ಮಾತುಗರು	ಜಿಲ್ಲೆಯ %	ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ತಾನ
ಹಾವೇರಿ	15,97,668	ಕನ್ನಡ	12,34,307	77.256%	1
		ಉರ‍್ದು	2,82,847	17.703%	2
		ಲಂಬಾಣಿ	45,422	2.843%	3
		ತೆಲುಗು	15,321	0.958%	4
		ಮರಾಟಿ	9,542	0.597%	5
		ಹಿಂದಿ	3,949	0.247%	6
		ಕೊಂಕಣಿ	2,187	0.136%	7
		ಮಾರ‍್ವಾರಿ	714	0.044%	8
		ತಮಿಳು	623	0.038%	9
		ಗುಜರಾತಿ	615	0.038%	10