ಅಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದರಂತೆ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಅದರ ಮೇಲೊಂದು ಮರದ ತುಂಡು. ಅದರ ಮೇಲೆ ಕಸರತ್ತು ಮಾಡುವಂತೆ ಆಕೆ ನಿಂತಿದ್ದಳು. ಆ ಕಲ್ಲುಗಳ ಆಕಾರ ಓರೆಕೋರೆ, ಗಾತ್ರ ಸಹ ಬೇರೆ ಬೇರೆ. ಆ ಮರದ ತುಂಡು ಮಾತ್ರ ಆಕೆಗೆ ನಿಲ್ಲಲು ಒಂದು ಸಪಾಟು ನೆಲೆ ಒದಗಿಸಿತ್ತು. ಆಕೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಯವಾತ್ಮಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹೆಣ್ಣು. ಆ ಕಲ್ಲು, ಮರದ ತುಂಡುಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತ ಆಕೆ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿದ್ದ ನೀರಿನ ಟ್ಯಾಂಕಿನಿಂದ, ಪೈಪ್ ಮೂಲಕ ಸೋರುತ್ತಿದ್ದ ಹನಿ ಹನಿ ನೀರನ್ನು ಹಿಡಿಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ಇನ್ನಿಲ್ಲದ ತಾಳ್ಮೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪದ ಸಮತೋಲನದಿಂದ ಆಕೆ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಪಾತ್ರೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅದರಲ್ಲಿ ನೀರನ್ನು ಹಿಡಿಯುತ್ತಿದ್ದಳು. ಆ ಪಾತ್ರೆ ತುಂಬಿದ ಮೇಲೆ ಅದನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿದ್ದ ಕೊಡಕ್ಕೆ ಬಗ್ಗಿಸಿ ಮತ್ತೆ ತಲೆ ಮೇಲೆ ಪಾತ್ರೆ ಹಿಡಿದು ನಿಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದಳು. ಎರಡೂ ತುಂಬಿದ ಮೇಲೆ, ಎರಡನ್ನೂ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ, ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪಾತ್ರೆಗಳಿಗೆ ಅದನ್ನು ಬಗ್ಗಿಸಿ ಮತ್ತೆ ಬಂದು ನೀರಿಗಾಗಿ ಕಾದು ನಿಲ್ಲುತ್ತಿದ್ದಳು. ಒಂದೊಂದು ಸಲ ಹಾಗೆ ಹೋಗುವಾಗಲೂ ಆಕೆ ಸುಮಾರು ೧೫-೨೦ ಲೀಟರ್ ನೀರನ್ನು ಆ ಲೋಹದ ಕೊಡ, ಪಾತ್ರೆಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಸುಮಾರು ಅರ್ಧ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ದೂರ ಕ್ರಮಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ಅದೇ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ ಅಮರಾವತಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಾರದ ಬಾದ್ರೆ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಹೀಗೆ ವರ್ಷಾನುಗಟ್ಟಲೆ ಮನೆ ಹತ್ತಿರದ ಕಿತ್ತಲೆ ಗಿಡಗಳಿಗೆ ಹರಸಾಹಸ ಮಾಡಿ ನೀರುಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕಿತ್ತಲೆ ತೋಟದಿಂದ ನೀರಿರುವ ಜಾಗಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ಮುನ್ನೂರು ಮೀಟರ್ ನಷ್ಟು ಅಂತರ, ಅಥವಾ ಹಳ್ಳಿ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ ’ಅಲ್ಲೇ ಮನೆ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ’ ಅನ್ನುವಷ್ಟು ದೂರ. “ಆದರೆ ಆ ಗಿಡಗಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ೨೧೪ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡಗಳಷ್ಟು ನೀರು ಬೇಕು”, ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅಂದರೆ ಹೋಗಿ ಬರಲು ೪೨೮ ಸಲದ ಓಡಾಟ, ಅದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಪ್ರಯಾಣ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಭಾರ ತುಂಬಿದ ನೀರಿನ ಕೊಡಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತು, ಅದು ಆ ಮೂರೂ ಹೆಂಗಸರಿಗೂ ತಲಾ ೪೦ ಕಿಮೀನಷ್ಟು ನಡಿಗೆ, ಅದೂ ನೀರಿನ ಭಾರ ಹೊತ್ತು. ಹಾಗಾಗೆ ಅವರು ’ಸೋಮವಾರ ಅರ್ಧ ತೋಟಕ್ಕೆ ನೀರುಣಿಸಿದರೆ, ಗುರುವಾರ ಇನ್ನರ್ಧ ತೋಟಕ್ಕೆ’ ನೀರು ಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕೆಲಸ ಅವರ ಇನ್ನುಳಿದ ಹೊಲದ ಕೆಲಸಗಳ ಹೊರತಾಗಿ, ಆ ಕೆಲಸದ ಜೊತೆ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವಂತಹದ್ದು. ಅದೂ ಎಂತಹ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ? ಏಪ್ರಿಲ್ ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಂತೂ ಅಲ್ಲಿ 45೦ (113°F) ಯಷ್ಟು ಬಿಸಿಲು ಸುಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ.
ಯಾವತ್ಮಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೇಬಿತಾಯಿ ಬಾಯಿಯ ಗಂಡ ಇದೇ ಕೃಷಿ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿಗೆ ಬಲಿಯಾಗಿ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ. ಹೀಗೆ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ರೈತರ ವಿಧವೆಯರಿಗೆ ನ್ಯಾಯ ಸಿಗಬೇಕು ಎಂದು ಆಕೆ ದೊಡ್ಡ ಹೋರಾಟವನ್ನೇ ಮಾಡಿದಳು. ಇದೇ ವಿಷಯವನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲೂ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದ್ದಳು (ಸೋತಳು).
ಇದು ಹಲವು ದಿನಗಳ ಮೊದಲಿನ ಮಾತು. ಈಗಂತೂ ಬರಬರುತ್ತಾ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ನೀರಿನ ಒರತೆಗಳು ಒಣಗುತ್ತಲಿವೆ, ಸಿಕ್ಕಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಬಾಚಿಕೊಂಡು, ಸದಾ ಬಾಯಗಲಿಸಿಕೊಂಡು ಕಾಯುವ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ನಗರ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಬದ್ರೆ ಮತ್ತು ಆಕೆಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಭಾರತದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಹಳ್ಳಿಹೆಂಗಸರ ಹಾಗೆ ಮೈಲಿಗಟ್ಟಲೆ ನೀರಿಗಾಗಿ ನಡೆಯಬೇಕಿದೆ. ಭಾರತವಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ, ಪ್ರಪಂಚದ ಎಲ್ಲಾ ಹಳ್ಳಿಯ ಬಡ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಇದು ಹೊಸದಲ್ಲ,
ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಬಹಳಷ್ಟು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಎಚ್ಚರದ ಮೂರನೆಯ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಸಮಯವನ್ನು ಈ ಮೂರು ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಯಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ – ನೀರು ತರುವುದು, ಉರುವಲನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಗೊಬ್ಬರ ಒಟ್ಟುಮಾಡುವುದು. ಆದರೆ ಈ ಕೆಲಸದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ ಅವರು ಮತ್ತೆಷ್ಟೋ ಶ್ರಮದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮನೆಗಳ ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ ಈ ಹೆಣ್ಣುಗಳ ಶ್ರಮದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ.
ಕೆಲವೇ ತಿಂಗಳುಗಳ ಹಿಂದೆ ಕೇರಳದ ದೂರದ ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಹಳ್ಳಿ ಎಡಮಲಕುಡಿಯಲ್ಲಿ ೬೦ ಮಂದಿ ಹೆಂಗಸರು ಒಗ್ಗಟ್ಟಾಗಿ ೧೦೦ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸೌರಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಪ್ಯಾನಲ್ ಗಳನ್ನು ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ತಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಹೊತ್ತು ತಂದರು. ಅಂದರೆ ಮುನ್ನಾರ್ ಸಮೀಪದ ಪೆಟ್ಟಿಮುಡಿ ಎನ್ನುವ ಊರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೧೮ ಕಿಮೀನಷ್ಟು ದೂರವನ್ನು ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, ಆನೆಗಳು ಸಂಚರಿಸುವ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸಬೇಕು, ಅದೂ ಆ ಪ್ಯಾನೆಲ್ ಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು. ಎಡಮಲಕುಡಿಯ ಚುನಾಯಿತ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಿಗೆ ಸೌರಶಕ್ತಿಯ ಮಹತ್ವವನ್ನು ವಿವರಿಸಿ ಈ ಸಾಹಸ ಮಾಡಿದ ಆ ಹೆಂಗಸರು ಆದಿವಾಸಿ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ(ಪ್ರಪಂಚದ ಮಿಕ್ಕೆಲ್ಲೆಡೆ ಅವರನ್ನು ’ಸ್ಥಳೀಯರು’ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಸೇರಿದವರು, ಅವರಲ್ಲಿ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನ ಅನಕ್ಷರಸ್ಥರು.

ಆ ಒಂದೊಂದು ಪ್ಯಾನಲ್ ನ ತೂಕ ಸುಮಾರು ೯ ಕೆ ಜಿ ಯಷ್ಟು, ಹಲವಾರು ಮಹಿಳೆಯರು ತಲಾ ಎರಡೆರಡು ಪ್ಯಾನಲ್ ಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಈ ಕೃಶಕಾಯದ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಜನರ ತೂಕ ೪೦ ಕೇಜಿಗಿಂತಾ ಹೆಚ್ಚಿರಲಾರದು. ಅಂದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ತೂಕದ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ತೂಕ ಹೊತ್ತು ಆ ಗುಡ್ಡಗಾಡಿನ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದು ಬಂದಿದ್ದರು.
ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಲಭೂತ ಸ್ವರೂಪದ, ಹಠಾತ್ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಆಗಿವೆ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಿಳೆಯರು ಅದರ ಪರಿಣಾಮವನ್ನೂ ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಲಕ್ಷಾಂತರ ಮಂದಿ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ಪಟ್ಟಣಗಳಿಗೆ, ಕೃಷಿಯಿಂದ ಬೇರೆ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ವಲಸೆ ಬಂದಿದ್ದಾರೆ, ಹಾಗೆ ಹೋದವರ ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಯನ್ನು ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಉಳಿದ ಈ ಮಹಿಳೆಯರು ಸಂಭಾಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ವಲಸೆಗೆ ಲಿಂಗಬೇಧವಿಲ್ಲ, ನಿಜ ಆದರೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪುರುಷರು ಹಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಂದಿದ್ದಾರೆ. ಮನೆಯಲ್ಲೇ ಉಳಿದ ಮಹಿಳೆಯರು ಕಾಲಾಂತರದಿಂದ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದ ಪಶು ಸಂಗೋಪನೆ, ಕೋಳಿ ಸಾಕಣೆಯ ಜೊತೆ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಹೊಲ ಗದ್ದೆಗಳ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ವಹಿಸಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಿದೆ. ಈ ಹೊಸ ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಯಿಂದ ಅವರಿಗೆ ಪಶುಸಂಗೋಪನೆಗೆ ವೇಳೆ ಸಿಗುತ್ತಿಲ್ಲ.
ಕೃಷಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ರ ಸುಮಾರಿನಲ್ಲೇ ಬೀಜಬಿತ್ತನೆಯ ಶೇ ೭೬ % ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಪೈರು ನೆಡುವುದರಲ್ಲಿ ಶೇ ೯೦% ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರೇ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಣಗಳಿಂದ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಕಾಳು ಸಾಗಿಸುವ ಕೆಲಸದ ೮೨ % ಭಾಗ ಹೆಂಗಸರದೇ ಆಗಿತ್ತು. ಮತ್ತೆ ಜಮೀನನ್ನು ಕೃಷಿಗೆ ಹಸನುಗೊಳಿಸುವ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಶೇ ೩೨ ಭಾಗ, ಹೈನುಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಶೇ ೬೯ ಭಾಗ ಹೆಂಗಸರು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಇತ್ತೀಚಿಗಂತೂ ಈ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಳವಾಗಿದೆ.
ಜಾರ್ಜ್ ಮೋನ್‌ಬಿಯೋಟ್ ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ, ’ಆಸ್ತಿ ಎನ್ನುವುದು ಬಿಡುವಿಲ್ಲದ ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ದುಡಿಮೆಯ ಅನಿವಾರ್ಯ ಪ್ರತಿಫಲ ಎನ್ನುವುದಾದರೆ, ಆಫ್ರಿಕಾದ ಪ್ರತಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳೂ ಸಹ ಇಂದು ಲಕ್ಷಾಧಿಕಾರಿ ಆಗಿರುತ್ತಿದ್ದಳು’. ಈ ಮಾತು ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬಡ ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹೆಂಗಸರ ಮಟ್ಟಿಗೂ ಸತ್ಯವೇ ಆಗಿದೆ.
ಮೈಲುಗಲ್ಲುಗಳು ಅಥವಾ ಬೀಸೋಕಲ್ಲುಗಳು?
ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೫ನ್ನು ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆ ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಿಳೆಯರ ದಿನ ಎಂದೂ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೭ನ್ನು ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬಡತನ ನಿವಾರಣ ದಿನ ಎಂದೂ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ೨೦೧೪ನ್ನು ಅದು ಅಂತರ್ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕುಟುಂಬ ಕೃಷಿ ವರ್ಷವೆಂದೂ ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಭಾರತದ ಲಕ್ಷಾಂತ ಮಂದಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಿಳೆಯರು ಈ ’ಕುಟುಂಬ ಕೃಷಿ’ಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಹೆಗಲ ಮೇಲೆ ಹೊತ್ತು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ ಇದೇ ಕುಟುಂಬ ಕೃಷಿಯ ಹಕ್ಕುಗಳ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದರೆ ಅವರು ಆ ಕುಟುಂಬದ ಭಾಗ ಎಂದೇ ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಜಮೀನಿನ ಹಕ್ಕುಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಹೆಸರು ಕಾಣಬರುವುದು ತುಂಬಾ ಅಪರೂಪ. ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾಗದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮಹಿಳೆಯರು ಬಡವರಲ್ಲಿ ಕಡುಬಡವರ ಸಾಲಿಗೆ ಸೇರುತ್ತಾರೆ.
ಮಾಧ್ಯಮಗಳಿಗೆ ಈ ಮೈಲುಗಲ್ಲುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಂತಹ ಆಸಕ್ತಿ ಇಲ್ಲ. ಅವರಿಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಹುಟ್ಟಿಸುವ ವಿಷಯ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦ ರ ಫೋರ್ಬ್ಸ್ ಏಷಿಯಾ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಹೌದು, ಆ ಸಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ೧೦೦ ಅತ್ಯಂತ ಧನಿಕರ ಪಟ್ಟಿ ಪ್ರಕಟಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅವರೆಲ್ಲರೂ ಈಗ ರೂಪಾಯಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲ, ಡಾಲರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಲಿಯನೇರ್ ಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಇಲ್ಲ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಮುಖಪುಟ ಲೇಖನ ಪ್ರಕಟವಾಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಬಲವಂತದ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರದಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಭಾದೆಗೊಳಗಾಗುವವರು ಹೆಂಗಸರು. ಇದನ್ನು ನಾವು ೧೯೯೦ರಿಂದಲೂ ನೋಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದ್ದೇವೆ. ಈ ಸ್ಥಿತ್ಯಂತರ ಹಲವಾರು ಬದುಕುಗಳನ್ನು ಏರುಪೇರು ಮಾಡಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಬಲವಂತದಿಂದ ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರಿ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಯೋಜನೆಗಳಿಗಾಗಿ, ವಿಶೇಷ ಆರ್ಥಿಕ ವಲಯಗಳ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಭೂಮಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಹಿಳೆಯರು ನೀರಿಗಾಗಿ, ಉರುವಲಿಗಾಗಿ, ಗೊಬ್ಬರಕ್ಕಾಗಿ ಕ್ರಮಿಸಬೇಕಾದ ದೂರವೂ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾ ಹೋಗಿದೆ. ಜೊತೆಜೊತೆಗೆ ಅವರು ಹೊಸ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹಾಗೆ ಹೋದಾಗ ಅವರು ಅಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳೀಯರಿಂದ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ವಿರೋಧದ ಪ್ರಮಾಣವೂ ಹೆಚ್ಚಿದೆ. ಮೊದಮೊದಲು ಮನೆಗೆ ಬೇಕಾಗಿದ್ದ ಉರುವಲು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ತರುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಡಿಗೆ ಈಗ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವಿಲ್ಲ. ಭೂಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿ ಜಮೀನು ಕಳೆದುಕೊಂಡವರಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತಿರುವ ಪರ್ಯಾಯ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶಗಳು ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ ಇಲ್ಲವೇ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.
ಒರಿಸ್ಸಾದ ಪೂರ್ವಭಾಗದ ಗುಜ್ಜಾರಿ ಮೊಹಂತಿ ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ, ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಕೃಷಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವವರೂ ಸಹ ಈಗ ಸ್ಥಳಾಂತರದ ಭೀತಿಯಲ್ಲಿ ದಿನಗಳೆಯಬೇಕಾಗಿದೆ. ಗುಜ್ಜಾರಿಗೆ ಈಗ ವಯಸ್ಸು ೭೦ನ್ನು ದಾಟಿದೆ. ಆಕೆ ಒಬ್ಬ ಯಶಸ್ವೀ ವೀಳ್ಯೆದೆಲೆಗಳ ಕೃಷಿಕೆ. ಆದರೆ ಈಗ ಅವಳ ಹಳ್ಳಿ ಸಹ ಉಕ್ಕಿನ ರಾಕ್ಷಸ POSCO ವನ್ನು ಎದುರಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಸರ್ಕಾರ ಮೊಹಂತಿಯಂತಹ ಅನೇಕರ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಆ ಕೈಗಾರಿಕೆಗೆ ಒದಗಿಸುವುದಾಗಿ ಮಾತುಕೊಟ್ಟಿದೆ.
’ಅವರು ಒದಗಿಸುವ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶವಾದರು ಯಾವುದು?’, ಆಕೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ. ’ಈ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು ಯಂತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು, ಮನುಷ್ಯರ ಶ್ರಮದಿಂದ ಅಲ್ಲ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಗಳು ಹಾಗು ಮೊಬೈಲ್ ಫೋನ್ ಗಳು ಬಂದು ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆಯಾ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಆಗಿದೆಯಾ? ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಅಂಚೆ ಪೇದೆಯ ಕೆಲಸ ಸಹ ಹೇಗೆ ಅಪಾಯಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದೆ ಗಮನಿಸಿದ್ದೀರಾ? ನನ್ನ ಈ ಸೊಂಪಾದ ವೀಳ್ಯೆದೆಲೆ ತೋಟವನ್ನು ನೋಡಿ, ಅದು ಎಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗಾವಕಾಶ ಒದಗಿಸಬಹು ಎಂದು ಯೋಚಿಸಿ’ ಆಕೆ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಹಳ್ಳಿಗಾಡಿನ ಹೆಂಗಸರು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದುರಂತಕ್ಕೊಳಗಾಗಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೯೫ ರ ಈಚೆಗೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೩,೦೦,೦೦೦ ರೈತರು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ರಾಷ್ಟ್ರ ಅಪರಾಧ ದಾಖಲಾತಿ ಸಂಸ್ಥೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕಛೇರಿ ದಾಖಲೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಸಂತ್ರಸ್ಥರಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿರುವವರು ಪುರುಷರು. ಈ ಸಾವುಗಳು ಆ ವಿಧವೆಯರ ಹೆಗಲ ಮೇಲೆ ಹೊರಿಸುವ ಸಂಸಾರದ ಭಾರವನ್ನು ನಾವು ಊಹಿಸಲೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಅವರು ಸಂಸಾರದ ಬಂಡಿ ಎಳೆಯಬೇಕು, ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ, ಸಾಲಕೊಟ್ಟವರ, ಅಧಿಕಾರಶಾಹಿಗಳ ಕೈಲಿ ಏಗಬೆಕು.
ಇಲ್ಲಿ ನಾವು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಇನ್ನೊಂದು ವಾಸ್ತವಾಂಶ ಇದೆ. ಹೀಗೆ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ರೈತ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಣಿಕೆಗೇ ಬರದಿರುವ ಕಾರಣ ಎಂದರೆ ಹೆಂಗಸರನ್ನು ’ಕೃಷಿಕೆ’ ಎಂದೇ ಅನೇಕ ಸಲ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಕೇವಲ ’ರೈತ ವಿಧವೆ’ಯರೇ ಹೊರತು ರೈತರಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಜಮೀನಿನ ಹಕ್ಕು ಪತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಹೆಸರು ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಸ್ತಿಪತ್ರ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. (ಕೃಷಿಯೇತರ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲೂ ಸಹ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆ ಗ್ರಾಮೀಣ ಹೆಂಗಸರ ಸಾವಿನ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ).
(ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ)
ಮೂಲ ಲೇಖನ : ಪಿ ಸಾಯಿನಾಥ್ ಮತ್ತು ಅನನ್ಯಾ ಮುಖರ್ಜೀ
ಅನುವಾದ : ಎನ್ ಸಂಧ್ಯಾರಾಣಿ
ಸೌಜನ್ಯ : ಉದಯವಾಣಿ